Nowy obraz w kolekcji „Galeria portretu polskiego”

Najnowszym nabytkiem Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej jest wyjątkowy obraz, który od 16 października br. prezentowany jest na stałej ekspozycji „Galeria portretu polskiego” w Gmachu głównym przy ul. Słowackiego 1a. Dzieło namalowane przez Dawida Haltrechta (1880-1938), malarza żydowskiego pochodzenia urodzonego we Włocławku, to wyjątkowa rzadkość na polskim rynku antykwarycznym.

Oferta sprzedaży obrazu wpłynęła do muzeum dwa lata temu, ale dopiero środki pozyskane w ramach programu MKiDN Kolekcje muzealne i wsparcie Samorządu Województwa Kujawsko-Pomorskiego sprawiły, że można było sfinalizować transakcję. Zakupiony portret „Haftująca kobieta” z 1909 r. uzupełnił zbiór dzieł artystów związanych z Włocławkiem, przede wszystkim środowiska miejscowych Żydów reprezentowanego obecnie w minimalnym stopniu. Jednocześnie zasilił on zbiór portretu polskiego – najważniejszej pozaregionalnej kolekcji włocławskiego muzeum.

Dzieło przedstawia ciemnowłosą, siedzącą we wnętrzu kobietę, okrytą jaskrawym, czerwonym szalem, haftującą złotą tkaninę. Ukazana z boku kompozycji niewiasta, wykonując haft nie koncentruje się na tym zajęciu, patrzy na wprost, na widza. Przedmioty w jej najbliższym otoczeniu – meble, tkaniny, martwa natura są tak opracowane, że nie odwracają uwagi widza od jej twarzy, a przede wszystkim od wyrazistego spojrzenia. Płótno odznacza się przemyślaną kompozycją, żywą, świetlistą barwą, umiejętnie kładzionym światłem rozjaśniającym drugi plan, a ponadto charakterystyką psychologiczną modelki. Łączy w sobie realistyczny wizerunek kobiety i impresyjnie namalowaną martwą naturę, składającą się z ustawionych na stoliku przyborów do szycia i wzorzystego tła.

Portret był wystawiany w 1910 r. na „Stałej Wystawie Sztuk Pięknych” w Łodzi.

Ponownie zaprezentowano go dopiero w 2009 r. na ekspozycji „Zostały po nich tylko obrazy. Malarstwo Żydów Polskich przed 1939 r.” w Muzeum Polskim w Rapperswilu. Ostatnio można było go oglądać w Space Gallery w Krakowie na wystawie pokazującej sztukę polskich Żydów, która towarzyszyła 21. Festiwalowi Kultury Żydowskiej w 2011 r.

Obraz „Haftująca kobieta” ze względu na walory artystyczne i ciekawe, rodzajowe ujęcie znalazł się na ekspozycji stałej „Galeria portretu polskiego” udostępnionej w gmachu głównym muzeum przy ul. Słowackiego od 2009 r. Efektowne płótno D. Haltrechta wzbogaca ją o nowy typ portretu, a jednocześnie poszerza grono autorów związanych z Włocławkiem, w tym słabo znanego i nieprezentowanego w ogóle na tej wystawie środowiska malarzy pochodzenia żydowskiego.

Dawid Aleksander Haltrecht urodził się w 1880 r., w rodzinie rabinackiej we Włocławku, maturę zdał w Łodzi, tam też pracował jako tkacz. Malarstwo studiował w Odessie, Monachium (po 1900 r.), Paryżu i w Rzymie. Poza Warszawą i Łodzią wystawiał w Berlinie (1918 r.), Paryżu i w Moskwie. Odbywał podróże artystyczne na Bliski i Daleki Wschód. Od 1931 r. mieszkał w ZSRR, zmarł w 1938 r., w Moskwie. Malował sceny rodzajowe, pejzaże, portrety w konwencji realistycznej i postimpresjonistycznej, szczególnie zajmowała go tematyka orientalna i społeczna. W polskich zbiorach najwięcej jego obrazów (16) znajduje się w Muzeum Narodowym w Warszawie.

Obraz jest znakomitym przykładem jego malarskiego kunsztu – łączy portret i scenę rodzajową, typową dla jego stylu, umiejętność realistycznego i postimpresjonistycznego malowania.

Tekst – Krystyna Kotula

Zadanie dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Zadanie dofinansowano ze środków Samorządu Województwa Kujawsko-Pomorskiego.

MZKiD