Na cmentarzach drzemie historia

Stowarzyszenie Obywateli Projekt Włocławek realizując projekt „Pamięć, pamiętać, pamiętamy!” przygotowuje się do zorganizowania pierwszej konferencji projektowej, która odbędzie się pod koniec listopada. Prowadząc badania w Archiwum Państwowym odkrywamy jak ważną rolę we Włocławku odgrywali Żydzi. Stanowiąc przeszło 1/5 mieszkańców naszego miasta stanowili jednocześnie tą część, która kreowała rzeczywistość i wizerunek Włocławka. Przedsiębiorcy, naukowcy, prawnicy, nauczyciele, lekarze i farmaceuci, ale również artyści i sportowcy oraz znaczący na arenie ogólnopolskiej politycy – to włocławscy Żydzi.

Dziś żyją jedynie w naszych wspomnieniach. Wielu z nich zostało pochowanych na włocławskim cmentarzy żydowskim oraz miejscach pochówku położonych na terenie  powiatu włocławskiego. Dziś w większości przypadków, nie ma śladu po cmentarzach. Nie znaczy to jednak, że nie ma tam zmarłych. Kultura i religia żydowska zakazuje ekshumacji zwłok. Dlatego pragniemy przedstawić mieszkańcom Włocławka i powiatu włocławskiego Apel Gmin Żydowskich, zwracając się jednocześnie z prośbą o kontakt tych osób, którzy znają takie miejsca, bądź pozostałości po nich.

Wszelkie informacje prosimy przesyłać na adres: projekt@projektwloclawek.pl

Apel o pamięć o cmentarzach żydowskich

Związek Gmin Wyznaniowych Żydowskich zaapelował o pamięć o ponad tysiącu pozostałych w Polsce cmentarzach żydowskich, na które nie ma już kto przychodzić.

„Pamiętajcie, że tam są pochowani ludzie, przodkowie wielomilionowej społeczności, która współtworzyła również historię Polski. Cmentarzom i pochowanym tam ludziom należy się szacunek” – napisali w apelu członkowie Związku Gmin Wyznaniowych Żydowskich.

Związek przypomina, że wiele z cmentarzy, o ile przetrwało II wojnę światową, zostało zniszczonych w latach powojennych. Zdecydowana większość z nich znajduje się w setkach małych miejscowości, gdzie nie ma już Żydów. Sytuacja wielu jest skomplikowana: część należy do gmin żydowskich, część do państwa, niektóre są w rękach prywatnych.

„Niestety bardzo często są traktowane jak ziemia niczyja, gdzie można pójść wyprowadzić psa, napić się wódki, a nawet wyrzucić śmieci. Ocalałe jeszcze macewy są notorycznie niszczone przez chuliganów i uważających się za patriotów wyrostków. Dziewięć gmin żydowskich, pozostałość po 3,5 milionowej społeczności w Polsce, nie jest w stanie wszystkich tych miejsc pilnować, czy regularnie sprzątać. Tym bardziej, że w większości są to przysłowiowe syzyfowe prace. Uporządkowane wczoraj, dziś pokryte szkłem z rozbitych butelek. To obraz rzadki na cmentarzach katolickich” – czytamy w apelu.

Przedstawiciele Związku podziękowali wszystkim lokalnym organizacjom i osobom prywatnym, które bezinteresownie dbają o cmentarze żydowskie w swoich miejscowościach.

Warszawski cmentarz żydowski jest jednym z największych na świecie. Powstał w 1806 roku. W ciągu 200 lat pochowano na nim ok. 250 tys. osób. Na cmentarzu obowiązywał przepis zabraniający ustawiania figur przedstawiających postaci ludzkie, a także zdjęć zmarłych.

Znajdują się tam groby wielu wybitnych i znanych Żydów m.in.: historyka Szymona Askenazego, twórcy języka esperanto Ludwika Zamenhofa, aktorki i założycielki Teatru Żydowskiego w Warszawie Estery Racheli Kamińskiej, malarza Aleksandra Lessera, adwokata, ojca Janusza Korczaka – Józefa Goldszmita, poety i pisarza Icchoka Lejbusza Pereca, pisarza i działacza socjalistycznego Szymona Anskiego oraz pisarza Juliana Stryjkowskiego.

Na terenie cmentarza jest również kilka mogił symbolicznych, m.in. Janusza Korczaka, który wraz ze swoimi wychowankami z Żydowskiego Domu Dziecka zginął w Treblince oraz Pomnik Pamięci Dzieci – Ofiar Holokaustu.

Szczególne miejsce zajmuje kwatera żydowskich żołnierzy i oficerów Wojska Polskiego, poległych w obronie Warszawy w 1939 roku. Jest też pomnik żydowskich oficerów Wojska Polskiego, którzy zostali zamordowani w Katyniu, Miednoje i Charkowie.

Podczas II wojny światowej na cmentarzu pochowano tysiące Żydów zmarłych w getcie warszawskim. Znajdują się tu także kwatery i groby powstańców getta warszawskiego, partyzantów żydowskich i żydowskich powstańców z Powstania Warszawskiego. Cmentarz żydowski w Warszawie, jako jedyny, nadal jest czynny. Rocznie odbywa się tu 20-25 pochówków.