NaszWłocławek.pl

Włocławski Portal Informacyjny

„Falerystyka jako świadek historii. Odznaki włocławskie i odznaczenia państwowe”

Falerystyka jako świadek historii. Odznaki włocławskie i odznaczenia państwoweto tytuł najnowszej wystawy przygotowanej przez Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej we Włocławku, której wernisaż będzie miał miejsce w dniu 25 listopada br., o godzinie 17.00, na sali wystaw czasowych Muzeum Etnograficznego mieszczącego się przy Bulwarach Marszałka Józefa Piłsudskiego 6.

Ekspozycja jest próbą ukazania historii miasta i włocławskich stowarzyszeń, instytucji oraz organizacji przez pryzmat odznak organizacyjnych i okolicznościowych. Włocławska falerystyka stanowi wielowątkowy temat poznawczy, oferujący odbiorcy poprzez setki pamiątek (które są również ciekawym przedmiotem sztuki użytkowej), informacje historyczne odnoszące się do osób i wydarzeń.

Okresem w dziejach Włocławka, w którym następuje masowe pojawienie się pamiątek falerystycznych jest 2. połowa XIX wieku. W tym czasie zaczęły powstawać organizacje i stowarzyszenia społeczne, których działalność zaowocowała emisjami licznych odznak organizacyjnych i okolicznościowych. Wymienić w tym miejscu należy Ochotniczą Straż Pożarną (1874 r.), Włocławskie Towarzystwo Wioślarskie (1886 r.), obchodzące w tym roku 130-lecie istnienia, Towarzystwo Chrześcijańskich Rzemieślników i Przemysłowców Polskich (1906 r.), Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół”, Chór Rzemieślniczy „Lutnia”. Produkcja odznaki, podobnie jak medalu służyła m.in. upamiętnieniu ważnego wydarzenia w życiu organizacji np. jubileusze czy zjazdy, ale również wydawano je za wysługę lat dla swych członków. Takim przykładem jest chociażby odznaka pamiątkowa I Zjazdu Straży Pożarnych z Królestwa Polskiego, który odbył się we Włocławku w 1910 r.

Okres dwudziestolecia międzywojennego przyniósł kolejne emisje odznak. Szkoły włocławskie, jak Gimnazjum ks. Jana Długosza czy Gimnazjum SS Urszulanek ustanowiły swe znaki identyfikacyjne. Podobnie rzecz się miała z 14. pułkiem piechoty, Kujawską Elektrownią Okręgową, Izbą Rzemieślniczą, Chrześcijańskim Zjednoczeniem Zawodowym.

Jednak najliczniejsza grupa pamiątek falerystycznych związana była ze sportem. Wskazać trzeba na ogromną liczbę odznak związanych z wioślarstwem (WTW, KKW), tak organizacyjnych, jak i jubileuszowych, nagrodowych i pamiątkowych. Kolejną organizacją sportową we Włocławku, która pozostawiła po sobie „mówiąc przysłowiowo” dzieje spisane na odznakach jest Towarzystwo Kolarzy, którego początki sięgają 1920 r., gdy przy Towarzystwie Gimnastycznym „Sokół” we Włocławku utworzono autonomiczną sekcję kolarską. Wyczytać z nich można daty i miejsca odbywania zawodów, obchodzone jubileusze, nazwiska nagrodzonych i miejsca zajmowane w sportowej rywalizacji.

Na wystawie zaprezentowany zostanie wyjątkowy zbiór odznak, liczący kilkadziesiąt obiektów, często jednostkowych, po Feliksie Różańskim, animatorze kolarstwa, mistrzu Kujaw za lata 1923–1924 i 1924–1925 oraz mistrzu Włocławka na 1000 metrów w latach 1926–1927. Prawdziwym rarytasem kolekcjonerskim, cennym z uwagi na rzadkość, jest zbiór odznak nadawanych przez Żydowskie Towarzystwo Sportowe „Makabi” we Włocławku.

Po II wojnie światowej dopiero w latach 70. XX wieku masowo pojawiają się odznaki organizacyjne, sportowe, jubileuszowe, pamiątkowe i rzadko spotykane we wcześniejszym okresie znaczki określające zakład pracy. Dokumentują one dziś już zapomniane wydarzenia, spotkania, konferencje i inne lokalne przedsięwzięcia, których liczba, patrząc na odznaki i znaczki, była olbrzymia. Niekwestionowanym liderem dostarczającym pamiątek falerystycznych obrazujących własną działalność jest Oddział Kujawski PTTK we Włocławku.

Wśród projektantów odznak, znaczków i medali byli znani artyści, jak np. Leon Płoszaj — autor projektu znaczka upamiętniającego I Zlot Turystów na Kujawach PTTK z 12–13 września 1959 r. Wymienić można również Wita Płażewskiego i Antoniego Bisagę.

Ekspozycję otwierać będzie bulla papieża Benedykta XIV wystawiona w Rzymie 23 marca 1741 r. nadająca i zezwalająca członkom kapituły włocławskiej przywilej noszenia uroczystej oznaki tzw. dystynktorium, zawierająca jednocześnie jej barwny rysunek-wzór. Wspomniany krzyż kapitulny noszony przez kujawskich duchownych należy traktować jako najstarszy zabytek falerystyczny związany z Włocławkiem.

W drugiej części wystawy zaprezentowana zostanie bogata kolekcja orderów i odznaczeń państwowych i resortowych z II RP, PRL i III RP, które przybliżą zwiedzającym system wyróżnień w poszczególnych okresach XX-wiecznych dziejów Polski.

Wystawa ze zbiorów: Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej we Włocławku, Archiwum Diecezjalnego we Włocławku oraz prezentacja kolekcji prywatnej.

Wstęp wolny, serdecznie zapraszamy

Marian Cieślak

falerystyka-mzkid-plakat