Portret Wachmistrza z 1920 r.

Na wystawie stałej w gmachu głównym przy ul. Słowackiego eksponowane jest płótno jednego z najwybitniejszych polskich malarzy Konrada Krzyżanowskiego „Portret Wachmistrza” z 1920 r. Obraz został czasowo zdeponowany przez kolekcjonera prywatnego. Jest wyjątkowo interesujący i ważny dla muzeum we Włocławku nie tylko ze względu na autora, ale przede wszystkim na osobę, którą przedstawia.

Sportretowany Wachmistrz to Leon Karol Lissowski (1867-1931) – ziemianin, żołnierz, społecznik i kompozytor. W latach 1903-1931 był on właścicielem majątków Kijaszkowo i Steklinek na ziemi dobrzyńskiej. Leon Lissowski wraz z żoną Heleną był fundatorem kościoła parafialnego p.w. św. Marcina w miejscowości Mazowsze, zbudowanego w 1900 r. Od 1908 r. aktywnie działał w Okręgowym Towarzystwie Rolniczym Ziemi Dobrzyńskiej, przez wiele lat był prezesem Wydziału Kółek Rolniczych. W czasie pierwszej wojny światowej był członkiem Powiatowego Komitetu Obywatelskiego w Lipnie, aktywnie działał też w Warszawie.

W 1919 r. Leon Lissowski wraz ze swym jedynym synem Karolem (wówczas 17-letnim) wstąpił do formującego się we Włocławku 4 szwadronu 4. Pułku Ułanów Zaniemeńskich. W czasie wojny polsko – bolszewickiej przeszedł szczeble od prostego ułana do rangi podporucznika. Uczestniczył w zdobyciu Wilna w kwietniu 1919 r. Za udział w wojnie 1918-1920 został odznaczony srebrnym krzyżem Orderu „Virtuti Militari” V klasy i Krzyżem Walecznych. Po zakończeniu wojny brał udział w Powstaniach Śląskich. Otrzymał za to Krzyż Śląski. Po powrocie do Kijaszkowa L. Lissowski reaktywował działalność kółek rolniczych, w 1929 r. został prezesem Okręgowego Towarzystwa Organizacyj i Kółek Rolniczych w Lipnie. W czasie wizyty prezydenta Mościckiego w 1928 r. na ziemi dobrzyńskiej wygłosił przemówienie w majątku Rutkowskich w Szpetalu Górnym. Do końca życia utrzymywał kontakty z 4 szwadronem 4. Pułku Ułanów Zaniemeńskich. Uczestniczył m. in. w corocznym święcie obchodzonym w rocznicę wymarszu 4 szwadronu z Włocławka (21 stycznia) czy w uroczystości nadania sztandaru w 1924 r. Napisał też muzykę do pieśni Nie masz pana nad ułana; piosenka 4go pułku ułanów ofiarowanej Czwartemu pułkowi ułanów Zaniemeńskich w roku 1919, a wydanej drukiem w 1923 r.

Leon Lissowski był miłośnikiem muzyki. Jeszcze przed I wojną światową dzięki niemu powstały na ziemi dobrzyńskiej dwie orkiestry. On sam komponował muzykę m. in. do kujawiaków.

Leon Lissowski w okazałym dworze w Kijaszkowie (dziś nie istnieje) gościł elity, m.in. w 1924 r. przyjmował generała Józefa Hallera. Kilka razy był tam znakomity malarz, czołowy przedstawiciel modernizmu – Konrad Krzyżanowski.

Leon Lissowski zmarł 12 sierpnia 1931 r. i został pochowany na cmentarzu w Mazowszu, na którym znajduje się kaplica grobowa ufundowana przez jego syna Karola, ostatniego właściciela Kijaszkowa, zamordowanego przez hitlerowców w obozie koncentracyjnym  w Oświęcimiu w 1940 r.

„Portret Wachmistrza” do 1939 r. znajdował się w Kijaszkowie, następnie był w posiadaniu rodziny Lissowskich we Wrocławiu. Od 1997 r. był dwa razy wystawiony na aukcjach, niestety włocławskie muzeum było przelicytowywane. Tym razem muzealnicy liczą na okoliczności, które sprawią, że obraz pozostanie na trwałe ozdobą Galerii portretu polskiego.

Oprac. Krystyna Kotula

MZKiD